Šachové figurky / Bierki szachowe:
♙ pion PL = pěšec CS
♘ skoczek, koń PL = jezdec, kůň CS
♗ goniec, laufer PL = střelec CS
♖ wieża PL = věž CS
♕ hetman, królowa, dama PL = dáma, královna CS
♔ król PL = král CS

figury – poprawnie; raczej nie zawieraja pionow
kameny – poprawnie; wszystkie
figurky – potocznie; raczej wszystkie




Hetman:

Polska nazwa "hetman" i jej rodzaj meski sa dla Czecha bardzo nieoczekiwane,
skoro to po czesku jest tylko i wylacznie dama lub królowa, w zenskim rodzaju.

Po czesku mowi sie "Dáma/královna ctí (svou) barvu".
To dla zapamietania, ze czarny hetman zaczyna na czarnym polu; bialy na bialym.



Pěšec:

Slangowo moze sie w czeskim pojawic tez slowo "pion" (raczej rzadko), tak samo jak normalnie nazywa sie w polskim.

Istnieje tez slowo "pěšák",
to znaczy zolnierza piechoty w armii,
i potocznie jest uzywane tez dla szeregowego bezwartosciowego czlonka jakiejs duzej organizacji, zupelnie na dole w hierarchii.
Niewykluczone, ze ktos slowo "pěšák" uzyje tez w szachu.




Idiom "střelec" CS ~ "kozak" PL
(poza szachami, w zwyklym zyciu, potocznie, slang):

- odvážný; dělá rychlá rozhodnutí bez větší analýzy; příp. neopatrný – riskuje
- hovorová glosa, komentář, pochvala & kritika & fascinace současně
- polsky nejblíže "kozak" – v některých významech toho idiomu v polštině


Podstawowo "střelec" = "strzelec",
i od tego powstal ten idiom – chodzi o kogos, kto nie waha sie postepowac/dzialac/czynic.
W astronomii tez Střelec = Strzelec.


Odwrotem idiomu "střelec",
to idiom "váhavý střelec":
– To je ten, kdo váhá, než udělá nějaké rozhodnutí. Všechno zvažuje, rozvažuje možnosti. Zvažuje možnosti, rozvažuje situaci.
– "váhá" CS = "waha się" (zastanawia się nad możliwościami)
– Rozhoduje se analyticky, pomalu. Porovnává možnosti; jako na vahách (PL: wahać się; waga; ważyć. Jakby dać te możliwości na miski wagi.)





Dla zupelnosci jeszcze zasadnicze terminy szachowe,
w ktorych nie ma zdrad miedzy czeskim i polskim,
sa bardzo podobne w obu jezykach,
jednak ich brak tutaj by nie wypadal :)

šachy, šach CS = szachy PL
šach (ohrožení krále) = szach (zagrożenie króla)
mat = mat
pat = pat
remíza = remis
garde = garde
rošáda = roszada
(šachová) partie = partia (szachowa)
šachovnice = szachownica
desková hra, deskovka = gra planszowa, planszówka





"Dáma" jako gra – uwaga, zdrada:

warcaby (PL) = dáma (CS)
vrhcáby (CS) = tryktrak (PL)

Ten temat bardziej detalowo opisalem dawniej na:
https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=2990511757846558&id=1671599946404419
https://www.adamek.cz/cestina-polsky/blog/?blogpost=89





Obrázek:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chess_qlt45.svg